Romeinse castellum in Arnhem op werelderfgoedlijst

Arnhem – Het Romeinse castellum staat vanaf 27 juli 2021 op de UNESCO werelderfgoedlijst. Dat heeft het Werelderfgoedcomité vandaag besloten. Het Romeinse castellum is onderdeel van de Neder-Germaanse Limes – de buitenste grens van het Romeinse Rijk – die als geheel tot werelderfgoed is verklaard. De opname op de werelderfgoedlijst is een belangrijke stap in de internationale erkenning van dit stuk unieke erfgoed. Daarmee staat het op dezelfde lijst als bijvoorbeeld de Pyramides in Egypte en de Chinese Muur.

‘Een terechte erkenning voor dit unieke stuk geschiedenis’, vindt wethouder erfgoed Bob Roelofs. ‘De invloed van het Romeinse Rijk op het hedendaagse Europa is nog steeds voelbaar en zichtbaar. Niet alleen bij restanten uit die tijd, zoals het castellum. Iedereen kent wel de Romeinse cijfers. Maar ook geld, bakstenen, cement en postbezorging zijn door de Romeinen bedacht. De Romeinen waren de eerste beschaving die wist hoe belangrijk schoon water voor je gezondheid was. Het is teveel om op te noemen.’

Op zijn hoogtepunt, ongeveer 2000 jaar geleden, strekte de grens zich uit van Schotland, tot in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Delen van deze grens staan al op de werelderfgoedlijst. De grens werd verdedigd vanuit wachttorens en forten, de castella. De Neder-Germaanse Limes loopt van Katwijk aan Zee tot Remagen in Duitsland. In Arnhem liep de grens dwars door Arnhem-Zuid, met als onderdeel het castellum in Meinerswijk. Dat castellum heeft al de status van archeologisch rijksmonument. Ook waren er nederzettingen in Schuygraaf en De Laar. In Malburgen werd al in de zeventiende eeuw een altaar gewijd aan de Bataafse god Hercules-Magusanes gevonden.

Regionale inspanning
Roelofs: ‘Dat de Neder-Germaanse Limes nu op de lijst staat, is het resultaat van een tien jaar lange gezamenlijke inspanning van de provincie Gelderland, Utrecht en Zuid-Holland, alle gemeenten waar de Limes doorheen loopt en de Duitse deelstaten Nordrhein-Westfalen en Rheinland-Pfalz.

Eén van de oudste castella
Het Arnhemse castellum is ongeveer 10-20 gangbare jaartelling gebouwd. Daarmee is het één van de oudste castella langs de Limes. De resten werden opgegraven in 1979 en 1991-1992. Het hoofdkwartier en de ommuring van het fort met grachtenstelsel en poortfundering werd toen blootgelegd. De oudste fase van het fort bestond uit hout. ‘Ook interessant om te weten, dat het fort tijdens de Bataafse Opstand van 69 gangbare jaartelling werd verwoest en vervolgens grotendeels in steen herbouwd’, weet Roelofs. ‘Dat blijkt uit de eerder opgravingen.’ Bijzonder aan de Neder-Germaanse Limes is, in vergelijking met andere delen van de grens, dat deze ligt in een gebied dat altijd waterrijk is geweest. Dankzij de conserverende eigenschappen van de bodem zijn restanten uit de Romeinse periode daardoor goed bewaard gebleven. Vondsten leveren niet alleen informatie over militaire architectuur en infrastructuur, maar ook informatie over scheepsbouw en bevoorrading.

Limesjaar
De aanwijzing van het Arnhemse castellum en de Neder-Germaanse Limes als werelderfgoed is een mooie kroon op de start van het regionale Limesjaar, waaraan ook de gemeente Arnhem deelneemt. Er worden diverse activiteiten op of rond de Limes georganiseerd, zoals open dagen bij het castellum en een fietsroute langs diverse onderdelen van de Limes. Meer over het Limesjaar volgt op MijnGelderland.nl.

Bron: Gemeente Arnhem